Trong thế giới kinh doanh hệ thống đầy biến động, có một nghịch lý thường thấy:
Những người quản lý lỏng lẻo, dễ dãi thường bị xem là “thoáng”, “dân chủ”. Còn những thủ lĩnh thực sự giỏi, tạo ra kết quả đột phá, lại thường bị gắn mác là “gia trưởng” hay “độc đoán”.
Nhưng “gia trưởng” ở đây không phải là kiểm soát hay chuyên quyền. Mà là tư duy kiến tạo – dám gánh vác, dám tiên phong, dám chịu trách nhiệm và định hình hệ thống để phát triển bền vững.
1. “Kiến tạo” – Nền tảng của sự dẫn dắt
Trong kinh doanh hệ thống, người thủ lĩnh là “kiến trúc sư” của đội nhóm. Nếu không có tầm nhìn, bản lĩnh và sự định hướng rõ ràng, hệ thống sẽ chông chênh, dễ đổ vỡ.
Người thủ lĩnh kiến tạo hiểu rằng: “Nếu tôi không định hình, hệ thống sẽ tự phát và mất kiểm soát”. Họ là người đặt nền móng, xây dựng cấu trúc và dẫn dắt đội ngũ theo một chiến lược nhất quán.
2. “Kiến tạo” là dám chịu trách nhiệm đến cùng
Khi mục tiêu doanh số đè nặng, họ dám đứng mũi chịu sào.
Khi thị trường biến động hay có vấn đề phát sinh, họ là người tiên phong tìm giải pháp.
Khi có xung đột nội bộ hay cần quyết sách quan trọng, họ dám đưa ra quyết định cuối cùng, chứ không né tránh hay đổ lỗi. Một thủ lĩnh kiến tạo không bao giờ đẩy trách nhiệm cho tuyến dưới. Họ hiểu rõ: “Nếu tôi không gánh vác trách nhiệm cuối cùng, ai sẽ làm điều đó cho hệ thống?”
3. “Kiến tạo” là có Nguyên tắc vận hành
Một hệ thống kinh doanh nếu không có nguyên tắc, quy trình rõ ràng sẽ trở nên hỗn loạn, kém hiệu quả.
Một thị trường không có “đạo đức kinh doanh” sẽ dẫn đến sự suy thoái. Người thủ lĩnh kiến tạo là người dám thiết lập và duy trì các nguyên tắc, quy trình vận hành. Đôi khi, sự nghiêm khắc trong việc tuân thủ quy tắc có thể khiến một số thành viên cảm thấy khó chịu, nhưng chính điều đó mới giữ cho hệ thống đi đúng hướng, chuẩn mực, và tạo ra môi trường phát triển công bằng, bền vững cho tất cả mọi người.
Một thủ lĩnh giỏi lấy giá trị cốt lõi và nguyên tắc làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động của hệ thống.
4. “Kiến tạo” là biết hy sinh vì mục tiêu chung
Nhiều người lầm tưởng thủ lĩnh kiến tạo là ích kỷ, chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân. Nhưng thực tế, những người ích kỷ không bao giờ xây dựng được hệ thống vững mạnh. Người thủ lĩnh kiến tạo thường đặt lợi ích của hệ thống và đội nhóm lên trên lợi ích cá nhân. Họ sẵn sàng hy sinh thời gian, công sức, thậm chí cả lợi nhuận ngắn hạn, để xây dựng một đội ngũ đoàn kết, một hệ thống bền vững, nơi mỗi thành viên đều có cơ hội phát triển. Họ tin rằng: “Một hệ thống vững mạnh, thịnh vượng sẽ mang lại giá trị lớn hơn bất kỳ thành công cá nhân nào.”
5. “Kiến tạo” là dám nói “không” với sự thỏa hiệp
Người thủ lĩnh kiến tạo không dễ dãi trong mọi quyết định. Họ dám nói “không” với những chiến lược kém hiệu quả, những hành vi thiếu chuyên nghiệp, hay những cám dỗ lợi nhuận ngắn hạn có thể làm tổn hại đến uy tín và sự phát triển lâu dài của hệ thống. Sự kiên định này đôi khi bị hiểu lầm là bảo thủ, không linh hoạt. Nhưng chính sự kiên định vào tầm nhìn và giá trị cốt lõi mới giúp hệ thống tránh được những rủi ro lớn, giữ vững định hướng trong bão táp thị trường. Sự nghiêm khắc và chuẩn mực của người thủ lĩnh chính là tài sản quý giá nhất cho hệ thống. Một thủ lĩnh kiến tạo – nếu xuất phát từ tình yêu và trách nhiệm với hệ thống – thì sự nghiêm khắc ấy chính là nền tảng cho sự lớn mạnh.
6. Tư duy kiến tạo – Sức mạnh của người dẫn đường
Ngày nay, thuật ngữ “gia trưởng” thường mang hàm ý tiêu cực. Nhưng hãy nhìn sâu hơn vào Tư duy Kiến tạo – đó là trách nhiệm, bản lĩnh, sự hy sinh và tầm nhìn xa. Một người kinh doanh hệ thống giỏi không ngại người thủ lĩnh của mình có tư duy kiến tạo. Họ chỉ sợ thủ lĩnh không có định hướng, không đủ bản lĩnh để dẫn dắt, không đủ tầm nhìn để che chở cho sự phát triển của cả đội nhóm. Một người thủ lĩnh biết gánh vác, có nguyên tắc, biết bảo vệ tầm nhìn và giá trị của hệ thống – đó mới là người thầy, người dẫn đường để đội nhóm cùng nhau vươn xa. Người xưa nói: “Người làm chủ được tư duy, mới làm chủ được cuộc chơi.” Tư duy kiến tạo không phải để áp đặt, mà để dẫn dắt, truyền cảm hứng. Không phải để kiểm soát, mà để trao quyền trong khuôn khổ. Không phải để thắng thua, mà để cả hệ thống cùng thịnh vượng.
Người thủ lĩnh tài ba, ngoài xã hội có thể nhạy bén, linh hoạt, nhưng khi xây dựng hệ thống, họ sẽ kiên định với nguyên tắc, nghiêm khắc với bản thân và đội nhóm trong việc tuân thủ các chuẩn mực, và gánh vác trách nhiệm chung cho tất cả. Chốt, nếu bạn thấy một thủ lĩnh hệ thống có chút “tư duy kiến tạo” nhưng luôn vì sự phát triển của đội nhóm, tận tâm hỗ trợ tuyến dưới, dám đối mặt với thách thức – xin đừng vội trách. Đó không phải là độc đoán, mà chính là khí phách của một người dẫn đường thực thụ, người kiến tạo tương lai cho hệ thống của bạn.
